اقوام بلوچ افغانستان از اقلیتهای این کشور بوده در ولایات نیمروز قندهار بشکل پراگنده زندگی دارند. عده قلیل آنها در سایر ولایات زیست دارند. اکنون حدود بالاتر از ۳۵۰۰میلیون بلوچ در افغانستان مسکن گزین میباشند. زیاده بلوچها در ولایت نیمروز شهر زرنج زندگی دارند. تا حال حدود سه مدرسه بزبان بلوچی افنناح گردیده است.. هکذا زبان بلوچی در دانشگاه قندهار نیز تدریس میگردد. عبدل ستار پردلی یکی از نمایندگان بلوچهای افغانی توانست که کتابهای تدریس مکاتب را تا صنوف هشتم به زبان بلوچی تهیه دارد. بلوچهای افغانی اشخاص منور بوده زیاد در فعالیتهای اجتماعی سهیم هستند. در حال حاضر دارای جراید شوراها و سایتهای اند که در ارتقاء سطح دانش بلوچها سهم فعال دارند. ریاست شورای همبستگی بلوچهای افغانستان را فعلاً جنرال ذوالفقار بلوچ پیش میبرد. علاوه براین، شورای دیگری هم وجود که بنام شورای هماهنگی و اجتماعی بلوچهای افغانستان یاد میشوند. داکتر شیر آقا در راس این شورا قرار دارد. همچنان در ولایت سرپل و هرات پلوچها شورای را ایجاد نمودهاند. این شوراها غرض بدست آوردن حق قانونی خود مبارزات سیاسی و اجتماعی مینمایند. وزارت سرحدات و اقوام و قبایل افغانستان روز نهم سنبله سال را به عنوان روز «همبستگی اقوام بلوچ و پشتون» هرسال تجلیل مینماید.
تاریخ پر افتخار کشور سر بلند ما افغانستان مشحون از حماسه ها است ، هر باریکه دشمنان ما نیت تجاوز برین سرزمین را داشته اند با پاسخ تند و الاشه شکن ملت واحد و بهم فشرده افغان مواجه شده اند و هیچگاه مرزهای مصنوعی را نپذیرفته اند و هرگاه بنا بر ملحوظات نخواسته اند یا که نتوانسته اند با پلانهای شوم مقابله نمایند ولی تسلیم نشده اند اگر امتداد خط دیورند اقوام ما را تقسیم کرد ولی هیچگاه از جانب افغانستان پذیرفته نشد. زمانیکه دیوار برلین توسط ملت المان تخریب گردید ما بلوچها خود را درین سرور و پایکوبی المانی ها شریک دانستیم و به این امید بودیم که بزودی خط نام نهاد دیورند از میان بر داشته شده و مردم ما به آرمان دیرین خویش متوصل خواهدشد ، اما در عمل دیدیم که حکام پاکستان غرض سرپوش گذاشتن بر بحران داخل جامعه خویش به تهدیدهای واهی منجمله اینسوی خط دیورند اشاره داشته است اینبار هم که پاکستان با مشکلات جدی درونی مواجه است به ایجاد ساز و برگ های نظامی و اعمار استحکامات سرحدی در ولسوالی گوشته ننگرهار همیشه بهار پرداخت ولی قوای مسلح قهرمان که مایه افتخار ما است مثل همیشه پوز متجاوزین را بر زمین مالید. پنجابی ها که انتخابات پر از ابهام را به 11 مئی در پیشرو دارند و بلوچها هم اکنون بایکات خود را با بیگانه شمردن این انتخابات اعلام کرده اند با بحران جدی در داخل پاکستان مواجه اند بنا بر این سعی دارند مثل همیشه اذهان درونی جامعه خویش را متوجه مسائل بیرونی سازند واز سوی دیگر با استفاده از مشکلات ما افغانها در تلاش اند تا مرز دائمی ایجاد نمایند که انشاء الله به یاری خدا موفق نمی شوند که به اهداف شوم خود برسند. شورای بلوچهای افغانستان ضمن تقبیح نمودن اقدامات نا جوانمردانه و تحریک آمیز پاکستان و حمایت بی چون و چرا از قوای مسلح و قهرمان و سر بلند افغان اعلام می دارد و بحیث جزء از ملت افغان در دفاع ازتمامیت ارضی کشور آماده هر گونه فدا کاری می باشد.
دوکتور شیر آقا بلوچ
رئیس شورای هماهنگی واجتماعی بلوچهای افغانستان
برخلاف آمار سابقه به اساس آماری که در سال ۲۰۱۳ توسط سی آی ای بدست آمده است حدودأ ۱۲ میلیون بلوچ زبان در سراسر دنیا زندگی دارند. از جمله ۶٫۹ میلیون در پاکستان ۱٫۵ میلیون در ایران ۳۵۰هزار در افغانستان ۴۳۴ هزار در عمان ۴۶۸ هزار در امارات متحده ۷۰۰ هزار در هند ۳۰ هزاردر ترکمنستان زندگی دارند. قبایل بلوچ بیشتر در کشور پاکستان و ایران ساکن اند. علاوه برای این، تعداد قلیل بلوچها دربعضی از کشورهای جهان سکونت دارند بخشی ازآنها درکشورهای حوزه خلیج فارس و برخی درکشورهای آفریقایی زندگی میکنند. طی ۳۷ سال جنگ افغانستان عده زیادی از بلوچان از افغانستان کوچ نموده به کشورهای خارج پناه بردهاند.
مردم بلوچ و کوچ هردو نام مترادف بوده از اقوام بلوچتبار میباشند. در کشاکش تاریخ نام کوچها ازبین رفته کنون بنام بلوچ یاد میگردد. پژوهشگران بر این باورند که بلوچها از نسل بلوص و از نوادگان مَکُران بن فارک بن سام بن نوح نبی میباشند. نام بلوص و فارک یا همان ارفکشاد نیز در تورات آمده و هرودوت نیز آنان را غیر آریایی میداند و میگوید یکی از سه نژاد غیر آریایی که در دوران داریوش از متحدان وی بودند بلوچها یا پادشاهی مَکُران بودند. بعدها یعنی حدود ۴۰۰۰سال پیش از میلاد، در اثر زیادشدن جمعیت و یا برخی علتهای دیگر، از این سرزمینها بهمهاجرت پرداخته و هر دسته از آنان بهجانبی رهسپار شده و در آن اقامت گزیدند. گروهی از این قبیلهها از راه خوارزم بهسوی بلخ و پیرامون آن سرازیر شده و در حدود شرقی و شمالشرقی ایران کنونی ساکن گردید. بعدها همین گروه بهسوی غرب پیش آمد و بهشعب و قبایل گوناگون تقسیم شدند. در زمان ساسانیان بلوچها قتلعام شده مناطق اصلی خودرا رها نموده با ویدیهای هندی یکجا زندگی نموده نسل جدید را بنام براهوی تشکیل دادند. پس از قتلعام قاجاریها اکثر بلوچها در بلوچستان پاکستان مسکن گزین شدند. گروه بلوچهای که با درانیها همجواری داشتند در افغانستان زندگی را آغاز نمودند. بدین صورت بلوچها با سندیها هندیهای مسلمان و درانیها اذدواج نموده نسلهای جدید را بمیان آوردهاند.
تا اکنون منشأ نام یا کلمه بلوچ دقیق نیست؛ ولی نظریان قریب در مورد وجود دارد. معنی واژة بلوچ در واژه نامههای فارسی و فرهنگ حمید (برهان قاطع) نیز درج گردیده است. نظریه است که کلمه بلوچ از کلمه ماد brza-vakبرزهواک، که توصیف سخن گفتن با صدای بلند در حالت تهاجم را معنی دهد گرفته شده است. برخی دیگر میگویند کلمه بلوچ از پادشاه بابل Belus گرفته شده است. . برخی میگویند این یک نام مستعار به معنی «تاج خروس» است، تاج خروس نیرو جنگجویان پادشاه ماد ایشتوویگو بود این به دلیل بود که برخی از بلوچان شف سر لنگی خود را مانند تاج خروس برکلاه خود میبستند. در نهایت، کسانی بر این باورند کلمه بلوچ از زبان سانسکریت گرفته شده است. در زبان سانسکریت «بال» (به معنی قدرت و یا قدرت) و «اوچ» (به معنی بالا و یا با شکوه). را گویند. در منطقه پنجاب، کلمه بلوچ را با مراقبت از شتر یا اشتربان رابطه میدهند. از آنجا که معلوم است بلوچها در دشتها از اهمیت پرورش شتر برخوردار اند. هکذا افسانه است که بلوچها اولاده حضرت، حمزه، است. آنها عرب و از حلب آمدهاند که مستندات آن را رد میکند اما احتمال وصلت بلوچهایی از قبیله رند با دختر یا نوه حمزه را میدهند. وجود سیاه سوار که زمان حمله اعراب به اهواز به اسلام میگود نیز از دلایل رد از نسل حمزه بودن آنهاست.برخی نوشتهاند که بلوچ یک تیره از راجبوتان هند و بالیچا هستند. دیگری این واژه را ملیچه سانسکریت دانسته که هندوان به بیگانگان و دون دینان میگفتند. برخی گویند که بدروچ کسانی که دچار روز و روزگار بد بودند میدانند. نظر دیگر این است که ریشة بلوچ از بل و بعل خدای اکدی و بابلی است و دستاویز اوهم شکل یونانی شده آن بلوس است واوچ دراوستا از(uz)آمده و معنی بلند را دارد. شاید این نام را جتان که بسی پیش از بلوچان شاید درزمان ساسانیان یا ازآن هم پیشتر به مکران و کرمان و تا فارس راه یافته بودند به آنان دادهاند. سادهترین معنی بلوچ همان است که خودشان میگویند کلمه بلوچ را ناشی از دو واژه میدانند یکی «بر» به معنی بر، بیرون، دشت و دیگری «لچ» که معنی آن لخت وعوریان است نه تنها این معنی با زندگی امروزین بلوچ درست میآید بلکه اگر تاریخ را بنگریم برای نخستین بار با نام بلوچ هنگامی برمیخوریم که آنان رادر سدة چهارم هجری (نهم مسیحی) دردشت جنوبی کرمان دردامان کوهستان بشکرد مییابیم آنان دردشت بلوچ و مردمی دیگر درکوهستان کوچ باهم یکجا بودند و تا سدهها کوچ و بلوچ مترادف یکدیگر بودند تا آنکه سرکوبیهای سلطان محمود غزنوی وپسرش مسعود و دیگران ازیک طرف و نبردهای پیاپی با بلوچان نام کوچ را ازمیان برداشت.
بلوچها از نژاد واحدی تشکیل نیافتهاند زیرا که یک گروه آنها بنام (غلامان) اصالت آفریقایی دارند که بیشتر دردوران حکومتی استعمارگران انگلیسی برهند به این سرزمین وارد شده وزبان و فرهنگ بلوچی رااختیارکردهاند که البته خود نیز خود را بلوچ نمیدانند و برده بلوچها بوده و تاکنون نیز از نظر طبقاتی با یکدیگر تفاوت دارند و در بین بلوچها قابل شناسایی هستند؛ و بعضی نیز عرب یاهندی میباشند. جالب آنکه یک قوم هزاره بنام (دامرده) که در طول چهار قرن با بلوچها همجوار بوده چنان با آنان درآمیختهاند که امروز شاخهای از بلوچها بحساب میآیند اما در اصل و واقع هزارهاند که تاریخ و قیافه دو رگه شان نیز این حقیقت را گواهی میدهد. اکثریت بلوچها سنی حنفی مذهب اند. جماعتی از قبایل بلوچ که تحت عنوان کلی (رند) یاد میشوند طایفه رخشانی و ریگی اند که در زمره ترک کنندگان زمین ودارای اهمیت سیاسی ویژه شناخته میشوند. تیرههای مختلف این طایفه در، افغانستان (هلمند ونیمروز وریگستان)، زندگی میکنند.
از زبانهای آریائی شمال باختری است و با زبانهای تاتی، کردی و تالشی و پشتو نزدیکی زیادی دارد. زبان رخشانی در بلوچستان افغانستان و پاکستان فقط به دو زبان بارز مشخص گردیده است. یکی زبان بلوچی باگویش رخشانی و دیگری، زبان براهویی میباشد. بلوچهای هردو زبان در افغانستان زندگی دارند.
ریگی دارای ۳۶ تیرهاند؛ که ذیلاً نگاشته میشود. سارانی (محمود زهی. اسکندرزهی. باران زهی. رستم زهی وکوچک زهی)؛ جیند زهی؛ فقیرزهی؛ جنگی زهی؛ قنبرزهی (کمرزهی) میباشد توسط این تیره شاه اشرف هوتکی را هنگام بازگشت به سوی قندهار کشته وسرش را به عنوان هدیه برای نادر شاه افشار فرستادند. گرگیج (گبرزهی، سنگک زهی، حسن زهی، عوض زهی، قنبر زهی، چرخچی، لشکرزهی، بو لاغزهی، گرگندی، طاهرزهی) سیاه پاد؛ ازبک زایی؛ بهلولی؛ ماهککی، لالویی، سور؛ کبدانی؛ رحمان زهی؛ بیلر؛ مالکی؛ سیاه چم؛ شهمراد زهی؛ کمالان زهی؛ مسری زهی؛ هولازهی؛ اینگل زهی؛ آزات زهی؛ دشتکانی؛ بلغانی؛ مندوزایی؛ غدایزدایی؛ رحیمان زایی؛ بولا زهی؛ هوت رخشانی. سیاهسر، رند، کلبعلی، علی زایی و… طایفه رخشانی پس از اشغال بلوچستان توسط انگلیس به دوقسمت تقسیم شد وقسمت شرقی به بلوچستان هند بریتانوی معروف گردید. به دلایلی مجبور شدند به گروههای کوچکتری تقسیم شوند وبه روسیه وافغانستان وگروهی به پاکستان هجرت نمودند
اقوام بلوچ افغانستان از اقلیتهای این کشور بوده در ولایات نیمروز قندهار بشکل پراگنده زندگی دارند. عده قلیل آنها در سایر ولایات زیست دارند. اکنون حدود بالاتر از ۳۵۰۰میلیون بلوچ در افغانستان مسکن گزین میباشند. زیاده بلوچها در ولایت نیمروز شهر زرنج .زندگی دارند. تا حال حدود سه مدرسه بزبان بلوچی افنناح گردیده است
© 2025 شورای قوم بلوچ های افغانستان. تمامی حقوق محفوظ است که توسط ام سافت تکنالوژی ارائه شده است.